چه درختی بکاریم ؟ درختان مقاوم به خشکی و مناسب اقلیم ایران

معمولا به ماه بهمن و اسفند که نزدیک می‌شویم کسانی که دارای ویلا یا باغ یا باغشهر و خانه ویلا هستند یا کسانی که دارای زمین کشاورزی و باغبانی هستند به این فکر می افتند که چه درختی بکاریم و چه درختی نکاریم؟ بیشتر ویلاداران و کسانی که دارای باغشهر در اطراف شهرهای بزرگ هستند معمولا به دلیل عدم آشنایی با اصول باغبانی و درخت و .. با وجود هزینه های بسیار سنگین برای ساخت ویلای خود با درختان دچار مشکل می شوند و معمولا درختان درون باغ پس از مدتی دچار مشکل می شوند. همچنین کسانی که قصد دارند کار باغداری اقتصادی را انجام دهند در انتخاب درخت دچار تردید و مشکل هستند. نکته مهم این است که بدانیم مناسب نبودن الگوی کاشت درختان و عدم سازگاری درختان با اقلیم ایران در مناطق گوناگون اصل مشکلات به حساب می آید و با توجه به بحران کم آبی که کشور ما دچار آن شده به شدت باید در صورت نیاز درختان قبلی را حذف کرده و درختان مناسب جایگزین شوند یا در صورت نیاز به کاشت درخت درختان با سازگار با محیط کاشته شود.

در پاسخ به اینکه چه درختی بکاریم به صورت خلاصه کاشت این درختان مجاز : انجیر دیم، انگور دیم، بادام دیم، زیتون دیم، پسته اهلی و کوهی، انار، انواع سرو، انواع کاج، بلوط بومی ایران، درخت عرعر، اقاقیا، بادام کوهی، زرشک، گل محمدی، اکالیپتوس و کاشت این درختان غیرمجاز است: آلو، آلبالو، گیلاس، سیب، گلابی، گردو، گوجه سبز، هلو، شلیل

البته باید توجه داشت که هر کدام از درختانی که در بالا اشاره شد باید بررسی شود که گرما پسند هستند یا سرما پسند؟ برخی از این درختان را باید در مناطق گرم کاشت و برخی را در مناطق سرد. برای اطمینان می توان بررسی کرد که در پیرامون و در آن منطقه کدام یک از این درختان از قدیم کاشته می شده و یا با کارشناسان وزارت جهاد کشاورزی پیش از اقدام به کاشت مشورت کرد. در ادامه این مطلب به چگونگی روش صحیح کاشت درخت و اینکه چطور درخت را به صورت دیم پرورش دهیم خواهیم پرداخت.

با توجه به بحران آب چه درختی بکاریم ؟

پیش از هر چیز باید این اصل و نکته را بدانیم که با قطعیت دیگر اکنون با وضعیت بحران آب و خشکسالی های کشور ایران، دیگر کاشت هر گونه درخت با نیاز آبی بالا نه علمی و نه اقتصادی است و باید با دقت به پرسش چه درختی بکاریم توجه کنیم. در نتیجه پیش از هر چیز باید دانست که ایران کشور کشاورزی و باغداری برای محصولات با نیاز آبی بالا نیست و کاشت هر درخت و محصولی که نیاز آبی بالا دارد در کشوری خشک و نیمه خشک ممنوع است. شاید تا مدتی پیش در منطقه شما انواع درخت گردو، هلو، سیب، آلو، آبالو و گیلاس، گلابی و درخت زینتی مانند سیپدار، صنوبر، چنار و بید مجنون و .. کاشته می شده است. اما شرایط کنونی کشور ایران، میزان جمعیت و منابع آب زیرزمینی امروز کشور ایران با مثلا ۴۰ سال پیش بسیار متفاوت است و به همین دلیل است که باید اصلاح الگوی کاشت انجام شود. این را باید به یاد داشته باشیم که درختانی که نیاز آبی بالا داشته باشند زودتر آفت می زنند از جمله کرم چوب خوار و زنبور مغزخوار بادام … اما درختان دیم معمولا درختان مقاوم تری هستند.

اصلاح الگوی کاشت در ایران

اگر به زبان بسیار ساده بخوایم این اطلاح اصلاح الگوی کاشت در ایران را توضیح دهیم به همان پرسش یعنی چه درختی بکاریم خواهیم رسید. اصلاح الگوی کاشت به این معنا است که نسبت به شرایط اقلیمی و میزان آب های زیرزمینی کشور درختان و محصولات کشاورزی برای کاشت انتخاب شود که دارای مقاومت بسیار بالا در برابر کم آبی باشند و نیاز به آبیاری کمتری در برابر دیگر گیاهان داشته باشند. حتی در نقاطی که دیده می شود آب روز به روز کمتر می شود باید آرام آرام نسبت به حذف درختان با نیاز آبی بالا که سن بالایی دارند اقدام کرد و به جای آن ها درختان با نیاز آبی کم را به صورت دیم کاشته و پرورش دهیم. در واقع باید به جای حفر چاه های جدید و یا عمیق تر کردن چاه ها، درختان را اصلاح کنیم تا آب کمتری نیاز داشته باشند. نباید به شایعه های غیرعلمی و دروغ مانند پایان خشکسالی در ایران و کشف بزرگترین منبع آب زیرزمینی در ایران توجه کرد که مشخص نیست توسط چه کسانی و با چه اهدافی در شبکه های اجتماعی اینستاگرام و غیره پخش می شوند.

درختان مناسب برای ویلا و باغشهرها ؟

هرگاه باغی خریداری شود نخستین پرسش در ذهن خریدار این است که چه درختی بکاریم ؟ گزینش این‌که چه درختی در کجای یک ویلا یا باغ و خانه ویلا کاشته شود کم و بیش شخصی است اما به عنوان یک اصل کلی شاید بتوان نقشه کاشت درخت را در ویلاها و باغشهرها و … به این صورت ترسیم کرد که باغداران در دورتا دور باغ نسبت به کاشت درختان زینتی مقاوم به خشکی مانند انواع سرو و انواع کاج و بلوط اقدام کنند و سپس در میانه باغ و در کنار جاده اقدام به کاشت درختانی مانند انجیر، زیتون، پسته، انار و بادام نمایند ( بسته به سرد یا گرم بودن منطقه باید انتخاب شود ) و در میان باغ که با درختان سرو و درختان میوه محصور شده اقدام به کاشت درخت های کوچکتر مانند انگور و بادام کوهی و پسته وحشی ( بنه ) و .. نمایند. با این شرایط درختان سرو یا کاج یا بلوط یک دیوار همیشه سبز برای باغ ایجاد کرده و نقش بادگیر را ایفا خواهند کرد. در تصویر زیر که با لپ تاپ و نرم افزار نقاشی ویندوز کشیده شده است می توانید نقشه مورد نظر را ببینید.

روش کاشت و پرورش دیم درخت مقاوم به خشکی

باید توجه داشت که برای کاشت درخت دیم نیاز به رعایت مواردی است. این درختان به دلیل ماهیت بش یا دیم بودن نیاز دارند که آب را در زمستان و پایین دریافت و در تابستان استفاده کنند. در نتیجه نیاز است که پیش از کاشت هر نهال یک گوده بسیار بزرگ با ژرفا ( عمق ) دست کم ۱٫۵ متر در پهنای ۱٫۵ متر ایجاد شود. درون گوده را با مخلوطی از خاک، بقایای گیاهی ( تفاله شیرین بیان یا خار و خاشاک و کاه و کلش یا کود کمپوست ) و کود حیوانی دوباره پر کنید. سپس نهال را بکارید به گونه ای که گوده‌ی درخت بسیار بزرگ باشد تا در زمستان و پاییز در صورت بارش باران این گوده پر از آب شود.

در فصل گرمای سال نخست کاشت نهال هر هفته به درخت آب دهید ( در حد ۵ تا ۱۰ لیتر ) در سال دوم هر ۲۵ روز یک بار به نهال در فصل گرما آب دهید و در سال سوم هر ۴۵ روز یک بار به درخت آب دهید. از سال چهارم در صورت باریدن باران فراوان در بهار به درخت آبی داده نشود و تنها در تابستان ۳ بار آبدهی انجام شود. در سال پنج به بعد در صورت نیاز ۲ بار آبدهی انجام شود. با این شرایط درخت مورد نظر دیم پرورش داده شده است. البته توجه اکید کنید که میزان آبدهی بستگی به سرما و گرما و اقلیم منطقه هم دارد. ممکن است در یک منطقه گرم نوبت آبدهی ۱ بار بیشتر نیاز باشد.

از حفر چاه و کاشت این درختان خودداری شود

همان طور که می دانیم چه درختی بکاریم باید بدانیم چه درختی نباید بکاریم؟ درختانی مانند چنار، صنوبر، سپیدار، بید، بید مجنون به عنوان درختان زینتی و درختانی مانند آلو، آلبالو، گیلاس، هلو، شلیل، سیب، مرکبات، گلابی، گردو ، قهوه و… با توجه به نیاز آبی بالایی که دارند و باتوجه خشکسالی ها و شرایط اقلیمی بیش از ۸۰% ایران نباید در این مناطق کاشته شوند. هرگونه حفر چاه در شرایط کنونی و باتوجه به فرونشست زمین در اثر پایین رفت آب های زیرزمینی در دشت های ایران غیرمجاز و نادرست است. در هر جایی که مشاهده کردید که کسانی اقدام به حفر چاه می کنند سریعا آن را به اداره آب و وزارت نیرو و جهاد کشاورزی اطلاع دهید.