شناخت کرم سوسک چوب خوار درخت و آموزش روش مبارزه

در این جستار ( مطلب ) به زبان ساده آموزش شناسایی شاخه‌های آلوده و مبارزه با کرم سرشاخه یا لارو سوسک رزاسه چوب خوار را به صورت تصویری همراه با عکس‌های نمونه از مراحل شناسایی شاخه‌ی احتمالی آلوده به این آفت تا حذف و جداسازی شاخه و از میان بردن آن انجام خواهیم داد. ما برای نمونه درختان بادام را در نظر گرفته‌ایم و تصاویر آموزشی خود را از این درختان گرفته‌ایم هرچند این سوسک و این کرم چوب خوار به همگی درختان میوه حمله می‌کند.

آسیب‌هایی که خانواده‌ی آفت‌های این‌چنینی به درختان می‌زنند در تابستان قابل مشاهده است. ممکن است این زمان در استان‌ها و شهرهای گوناگون کشور کمی متفاوت باشد. برای نمونه در شیراز، استان فارس این آفت در حدود آغاز مرداد تا پایان مرداد در درون شاخه‌ها قابل شناسایی است و می‌توان از این زمان با این آفت مبارزه کرد. باید توجه داشت که این آفت را با مبارزه شیمیایی و سم نمی‌توان به صورت کامل کنترل کرد. اما کنترل آن به صورت فیزیکی و با روش‌هایی که در این مطلب اشاره می‌کنیم قابل انجام است. پس با ما تا پایان همراه باشید و اگر پرسشی داشتید در بخش نظرات مطرح کنید.

معرفی کوتاه کرم چوبخوار یا کرم سرشاخه‌خوار

این آفت یکی از مهم‌ترین و ویران‌گرترین آفات باغی است. این خانواده از چوب خواران می توانند در تنه‌ی اصلی درخت یا شاخه‌های درخت کانال‌هایی ایجاد کنند و آوندها که مهم‌ترین بخش درخت به حساب می آیند را به صورت کامل قطع کرده و درختان با کمبود مواد غذایی روبرو شده و دچار مشکل شوند. این درسته از کرم درخ چوب‌خوار باعث می شوند که برخی از شاخه‌ها یکباره به صورت کال قطع شده یا با وزش باد به زمین بیفتند. این دسته از لاروها پرشمار هستند اما امروز به کرم خراط یا کرم سوسک سرشاخه که دارای لارو زرد رنگ است می‌پردازیم. ( یک فیلم ویدیویی کامل در پایان این مطلب وجود دارد که توصیه می‌کنیم آن را مشاهده نمایید )

روش‌های مبارزه با کرم چوب خوار سرشاخه

مبارزه با این دسته از آفات مبارزه شیمیایی نیست! باید با روش های گوناگون ترکیبی این آفات را کنترل کرد. ما در ادامه به چند مورد از این روش ها می پردازیم. تک تک این روش ها دارای اهمیت هستند و نکته مهم این است که باید توسط همگی باغ داران منطقه انجام شود وگرنه مبارزه تعداد محدودی از باغ داران اثر کمی دارد ( هر چند بی اثر نیست ) در ادامه به همگی این موارد می پردازیم.

تقویت درختان با اصلاح الگوی کاشت

بدون شک مهم‌ترین راه مبارزه با آفات تقویت درختان است. این آفت ها به درختان ضعیف تر و درختانی که دچار تنش آبی و کم آبی هستند یورش می‌برند. پس بدون شک حذف درختان میوه یا زینتی با نیاز آبی بالا و جای‌گزین کردن درختان مقاوم به خشکی و پرورش دیم این درختان بهترین راه مبارزه است. هرچند ممکن است حذف درختی که برای آن سال‌ها زحمت کشیده ایم سخت باشد اما روش اصولی و درست این است که از هم اکنون به مقابله با بحران کم آبی در کشاورزی و باغبانی بپردازیم. بخشی بزرگی از اقلیم ایران نیمه خشک بوده و رو به خشکی کامل می رود! بحران کم آبی در ایران اکنون وجود دارد. آبیاری قطره‌ای در هنگام شب با استفاده از پریز تایمر دار دیجیتال یا پریز تایمر دار آنالوگ نیز سودمند است.

باغ دیم با نیاز آبی کم

پس از هم اکنون اگر در باغ خود دارای درختانی مانند سپیدار، صنوبر، چنار و.. هستید می توانید به صورت یک درمیان یا به صورت کامل آن ها حذف کرده و چوب آن را بفروشید و سپس درختانی مانند انواع سرو، عرعر، اقاقیا، کاج، ارغوان و.. را جای‌گزین کنید و آن ها را به صورت دیم پرورش دهید و اقدام به احداث باغ دیم نمایید. هم‌چنین اگر قصد کاشت درخت میوه دارید به هیچ عنوان به سراغ درختانی مانند گردو، هلو، آلو، گیلاس، آلبالو، سیب، قهوه ، گلابی و… نروید و در اندیشه کاشت درختانی مانند انجیر، زیتون، انار، انگور، پسته، بادام و.. باشید. با این شرایط از عوامل استرس به درخت خواهید کاست.

کود دهی

تقویت درختان دارای اهمیت بالا است. آفات به درخت ضعیف ساده تر حمله می کنند تا درخت قوی. در نتیجه با کاشت درختان با نیاز آبی پایین آب بیشتری در اختیار درختان قرار خواهید داد. البته در این میان آزمایش خاک و کوددهی مناسب به درختان دارای اهمیت است. به ویژه کودهای فسفره و پتاسه که در تقویت تنه درخت نیز می توانند موثر باشند. هرچند کوددهی به درخت باید طبق آزمایش آب و خاک انجام شود.

رعایت بهداشت باغ

این مورد نیز از مهم‌ترین موارد است. عمده آفت‌های باغی معمولا زمستان را در درون برگ‌های ریخته شده در پای درختان، در میان شاخه‌ها و سرشاخه‌های آفت زده و در میان پوسته‌های خشک درختان می‌گذرانند. در نتیجه گردآوری تمامی این موارد و سوزاندن آن‌ها به ویژه در زمستان دارای اهمیت بسزایی است. پس رعایت بهداشت باغ فراموش نشود. نکته مهم دیگر وجود درختان آلوده و بیمار و ضعیف در باغ های دیگر است. این دسته از درختان نیمه خشکیده به راستی منبع اصلی آفت ها هستند. با هماهنگی صاحبان باغ ها اقدام به حذف و سوزانده این دسته از درختان نیمه خشک کنید. همچنین پس از هرس درختان باید این شاخه ها سوزانده شوند.

شناسایی شاخه آلوده به سوسک چوب خوار

اکنون می‌رسیم به مبارزه فیزیکی مستقیم با لارو سوسک لاروسه سرشاخه. همان‌گونه که اشاره کردیم از حدود تیرماه تا پایان مرداد بسته به شرایط آب و هوایی منطقه می توان تشخصی داد که کدام شاخه درخت آلوده شده است. برای شناسایی چند روش وجود دارد.

شاخه های صمغ زده

مهم‌ترین روش شناسایی این است که برخی از شاخه ها صمغ یا شیره بیرون زده دارند. این نشان می‌دهد در شاخه‌ی مورد نظر درخت اتفاقی افتاده و درخت در حال مبارزه با آن است. احتمالا همین کرم چوب خوار در میان همان شاخه است.

شما می توانید با یک قیچی باغبانی شاخه را از سرشاخه تا آخرین سمغ و شیره که از شاخه بیرون شده بچینید. احتملا یک دالان یا تونل در میان شاخه خواهید دید که کار همان کرم زرد رنگ خراط است. شاخه را از حدود ۱۰ تا ۲۰ سانتی متر زیر محل سمغ زده بچینید، اگر در محل برش تونل را مشاهده نکردید شاخه ی جدا شده را جداگانه جمع آوری کنید و بسوزانید.

شاخه‌های شکسته شده

این کرم چوب خوار یک تونل در میان شاخه ها ایجاد می کند و آرام آرام از بخش نازک شاخه به بخش ضخیم تر شاخه درخت پیش می رود. در نتیجه پس از مدتی به دلیل وزن شاخه و وزش باد و… برخی از شاخه ها می شکنند. شما می توانید از شاخه‌ای که در پایین درخت افتاده یا در بالا شکسته و قابل مشاهده است متوجه شوید که در این شاخه شکسته لارو بوده و اکنون کرم خراط در ادامه شاخه وجود دارد. از بخش های پایین تر قسمت شکستگی شاخه را بچینید تا زمانی که تونل به پایان برسد. بخش های چیده شده را بسوزانید.

برگ‌های خشک شده سر شاخه‌ها

این راه نیز از راه‌های ساده و مهم و قابل مشاهده است. سر شاخه های درخت را هر زمان که در باغ هستید بررسی کنید. هر شاخه‌ای که برگ‌های آن در بخش بالایی خشک شده و در صورت داشتن میوه، میوه های آن نیز خشک و کم آب هستند بدانید که آن شاخه آلوده است. به سادگی شاخه را از جایی که مرز بین برگ های خشک و سالم است بچینید. آیا تونلی می بینید؟ آیا تونل ادامه دارد؟ آن را از بخش های پایین تر شاخه جدا کنید تا تونل به پایان برسد. قسمت های جدا شده را در همان روز بسوزانید.

فضولات نارنجی رنگ و لاروهای سرچکشی سوسک کاپنودیس

این دسته از کرم خراط یا کرم چوبخوار درخت، یعنی سوسک کاپنودیس دارای فضولاتی هستند که ممکن است به تنه ی درخت یا شاخه ها چسبیده باشد یا زیر درخت ریخته باشد. با دیدن این فضولات نارنجی رنگ می توانید تشخصی دهید که درون شاخه لارو سوسک رزاسه سرشاخه قرار دارد. البته این را باید در نظر داشت برخی از چوبخواران دیگر نیز این فضولات را بیرون می دهند. اگر مثلا این فضولات از تنه بیرون زده احتمالا با نوع دیگری از این دسته از آفات روبرو هستیم که به شدت خطرناک تر هستند و درخت را کامل خشک می کنند. این دسته دارای کرم سرچکشی به رنگ سفید هستند.

مبارزه با این دسته از کرم چوب خوار بسیار سخت تر است. این دسته زیر پوست درخت در بخش تنه ی درخت فعالیت دارند.تنه درخت معمولا به شدت صمغ و شیره تولید می کند. راه حل استفاده از مفتول سیمی قوی است. باید با مفتول سیمی قوی بخش های گوناگونی که صمغ درخت وجود دارد ( و حتی بالاتر و پایین تر ) را سوراخ کرده تا کرم بمیرد. سپس با سم قوی مانند کلرپیرفوس تنه را کاملا سیم پاشی کرد. این کار را ۲ هفته بعد دوباره تکرار کرد. اگر وضعیت درخت درست نشد و درخت رو به خشکی بود راهی جز بریدن و سوزانده سریع تنه نیست. در تصویر زیر محل برش یکی از تنه های درخت که کاملا آلوده شده و مبارزه فیزیکی پاسخ نداده مشخص است:

امیدوارم این آموزش روش مبارزه با کرم چوب خوار یا کرم خراط برای شما سودمند بوده باشد. اگر پرسش دارید همین بخش نظرها با ما در میان بگذارید. ذکر و یادکرد از این مقاله تنها با درج لینک سایت ایبوم و نام سایت مجاز است.

فیلم آموزشی درباره سوسک سرشاخه رزاسه